صنایع غذایی: کارگاه آموزشی با عنوان «غذای سالم‌تر، تندرستی بهتر»، هشتم آبان‌ماه توسط «گروه صنعتی رحمانی» با حضور و سخنرانی دکتر رمضانی، عضو ناظر ایران در کمیته کدکس و عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور برگزار شد. در حاشیه این کارگاه گفت‌‌وگویی با جناب آقای رحمانی و مدیران و اساتید این دوره داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
اهمیت غذای سالم برای فائو
دکتر محمد سعید نوری نائینی با بیان اینکه هوش مصنوعی و تغییرات ژنتیکی دنیا را تغییر داده، گفت: «فائو به عنوان بزرگترین سازمان تخصصی سازمان ملل برای مقوله امنیت غذایی و غذای سالم اهمیت بسیار زیادی قائل است که امنیت غذایی در کشورهای در حال توسعه و غذای سالم در کشورهای پیشرفته بیشتر موردتوجه قرار دارد.»
نماینده پیشین ایران در سازمان فائو برگزاری این کارگاه را برای گروه رحمانی به عنوان یکی از صادرکنندگان نمونه محصولات سلامت‌محور بسیار با اهمیت خواند و افزود: «همکاران شاغل در گروه رحمانی مسئولیت بسیار مهمی را برعهده دارند، چراکه با سلامت غذا و امنیت غذایی به‌طور مستقیم در ارتباط هستند. سازمان کدکس استانداردهای صادرات محصول به اروپا را دائما به روزرسانی می‌کند که همین موضوع صادرات را دشوارتر کرده و برای موفقیت در صادرات به اروپا باید از آخرین استانداردها آگاهی داشته باشیم که این امر نیازمند به روزرسانی مستمر دانش همکاران در این زمینه است تا مطمئن باشیم که محصولات گروه رحمانی با بالاترین استانداردها تولید می‌شود.»
کشاورز باید ملزم به رعایت پروتکلها شود
دکتر بهزاد نیکخواه، با تاکید بر اینکه غذا از بدو پیدایش انسان همواره اهمیت بسیاری داشته، عنوان کرد: «در سنوات اخیر و به ویژه بعد از همه‌گیری کووید ۱۹، اهمیت سلامت غذا نمود بیشتری پیدا کرده است. در حال حاضر به غیر از کمیت مواد غذایی که اصل بنیادین در ایجاد امنیت غذایی است، دنیا توجه ویژه‌ای هم به کیفیت غذا دارد. » وی در ادامه افزود: «در واقع کنترل کیفیت مواد غذایی یکی از شاخصه‌های مهم فعالیت در حوزه صنایع تبدیلی و فرآوری در حوزه کشاورزی است؛ هرچند بایستی در حوزه کشاورزی هم باید به اهمیت سلامت محصولات توجه داشت.» نیکخواه اظهار داشت: «بیماری‌هایی مانند ام اس، انواع سرطان‌ها و… بیشتر ریشه در شیوه تغذیه و کیفیت محصولات غذایی دارد. برای اینکه بتوانیم رسالت خود را از جهت ایجاد امنیت غذایی در دو بعد کیفی و کمی ایفا کنیم، لاجرم در شرایط حاضر توجه به کیفیت محصولات کشاورزی و غذایی یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت راهبردی است.» مدیر زنجیره ارزش گروه رحمانی عنوان کرد: «راهکارهایی که دنیا در حال حاضر پیگیری می‌کند، غیر از اقدامات کنترلی بیشتر رویکرد مدیریتی دارد. در دنیا به بحث مدیریت زنجیره ارزش محصولات غذایی و کشاورزی توجه ویژه‌ای شده، اصولاً باید در قالب مدیریت زنجیره ارزش، مدیریت جامعی را از مزرعه تا سفره اعمال کنیم تا کشاورز ملزم و مقید به رعایت برخی پروتکلها شود تا بتوان کیفیت محصول را از جهت باقیماندههای غیرمجاز مانند سموم، دفع آفات، بیماریهای گیاهی و حاصلخیزکننده‌هایی که استفاده می‌کند، پیشاپیش تضمین کرد. شناخت و حساسیت دست اندرکاران تولید و،فرآوری و بازرگانی محصولات کشاورزی وغذایی به اثرات نامطلوب مانده‌‌های غیر مجاز می‌تواند به صورت چشمگیری در کاهش و حذف این عوامل و مواد خطرناک موثر باشد.»
نیکخواه با اشاره به اینکه کمیته تعیین استانداردهای مواد غذایی دنیا تحت عنوان «کدکس» هر سال استانداردهایی را برای باقیماندههای مجاز مواد مضر در محصولات غذایی تعیین می‌کند، گفت: «حفظ و افزایش سهم از بازار محصولات کشاورزی و غذایی در بازارهای جهانی مستلزم اطمینان از سلامت غذا براساس استانداردهای تعریف شده توسط این کمیته است.» وی درادامه افزود: «به عنوان مثال آفلاتوکسین و یا مانده‌‌های غیر مجاز سموم دفع آفات و بیماریهای گیاهی، در محصولی مانند پسته از طرفی موجب افزایش هزینه‌های سلامت در اقتصاد ملی و از طرف دیگر به دلیل عدم پذیرش و در برخی موارد با مرجوع نمودن و یا انهدام محصول در مقاصد صادراتی اعتبار محصول ایرانی خدشه دار شده و زیان‌های عدیده‌ای را متوجه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نموده و از همه مهمتر عملاً سهم کشور از بازار محصول در دنیا از بین می‌رود که خوشبختانه در محصولات برند مانی با توجه به کنترل‌های سختیگرانه‌ای که صورت می گیرد، این سم وجود ندارد و محصولات این برند از سلامت غذایی بسیار بالایی برخوردار است.» نیکخواه با بیان اینکه مشکلات دیپلماتیک و مسایل ناشی از تحریم‌‌‌ها وجود دارد، اظهار داشت: «هر چند که این مشکلات وجود دارد، اما اگر بتوانیم محصولاتی باکیفیت و دارای استانداردهای بازارهای هدف به‌خصوص از جهت باقیماندههای غیرمجاز نهاده‌های تولید کشاورزی و سم و کود را تولید و مدیریت کنیم، بازار را از دست نخواهیم داد. در واقع دلیل ناکامی ایران در از دست دادن بازار محصولات استراتژیکی مانند پسته، زعفران و سایر محصولات به این موضوع برمی‌گردد که ما مدیریت جامعی را در خصوص این تولیدات لحاظ نکرده‌ایم.»
تأکید «فائو» بر ارزیابی ریسک آلاینده‌ها در مواد غذایی
دکتر رمضانی مدرس این کارگاه هم هم با اشاره به اینکه سازمان فائو شاخص‌‌ها و استراتژی‌های مختلفی برای سلامت محصولات غذایی دارد، افزود: «سلامت غذایی یک مسئولیت مشترک است و تمام شرکت‌های فعال در این حوزه در دنیا رویکرد فرآیندمحور را در پیش گرفته‌اند یعنی نهاده‌‌‌ها تولید، فرآوری، انبارداری و… همگی در یک فرآیند به هم پیوسته توسط شرکت‌‌‌ها مدیریت می‌شود تا سلامت غذایی محصولات تامین شده و با پیش‌بینی ریسک‌‌های احتمالی مواد غذایی برای محصولات صادراتی پیشگیری شود که خوشبختانه شرکت مانی آسیا هم این رویکرد را اجرایی کرده است.»
عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور با بیان اینکه با توجه به افزایش روزافزون مواد شیمیایی درمواد غذایی گفت: «بنابر اعلام فائو30 درصد از سرطان‌‌های جوامع انسانی از مواد غلیظی به وجود می‌آید که در بدن انباشته می‌شود و قابل تشخیص نیست و یکی از چالش‌‌های جدید در صنعت غذا بیماریهای مزمنی است که انسان‌ها با آن مواجه هستند. همچنین با توجه به تاکید فائو بر ارزیابی ریسک آلاینده‌ها، سازمان کدکس به تدوین استانداردهای بین‌المللی غذا می‌پردازد که اهمیت بسیار بالایی هم در صادرات محصولات دارد و هدفش پیاده‌سازی استانداردهای مشترک است.»
عضو ناظر ایران در کمیته کدکس در ادامه یادآور شد: «سلامت غذا یک مسیر یک‌طرفه است که شرکت‌هایی که رویکرد و نگاه صادراتی دارند، باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. در این زمینه فعالیت‌هایی که برند مانی و گروه رحمانی انجام می‌دهد، بسیار ارزشمند است. کارگاه امروز هم با توجه به اهمیت شناخت کامل از استانداردهای بین‌المللی و حجم صادرات بالای گروه رحمانی برای پرسنل شاغل در این شرکت مثمر خواهد بود، چراکه براساس موافقت‌نامه سیاست جهانی هر کشوری قوانین و استانداردهای اختصاصی خودش را برای تولید محصولات می‌تواند داشته باشد اما برای صادرات محصولات به اروپا باید براساس قوانین تعیین شده توسط کدکس محصولاتش را تولید کند و برای این کار مستندات علمی هم داشته باشد. البته استانداردها می‌توانند تسهیل‌کننده تجارت هم باشند. برای نمونه گروه رحمانی که محصولاتش را با هدف صادرات و با استانداردهای اروپا تولید می‌کند، در بازار داخلی هم موفق است و ما به گروه رحمانی و برندهای زیرمجموعه آن مثل مانی و کاریز به خاطر تولید محصولات سلامت‌محور و صادراتی آن که در ایران کم‌نظیر است، تبریک می‌گویم.»
