صنایع غذایی: در دل هر قوطی کنسرو، صنعتی نهفته است که کمتر دیده می‌شود، اما نقشی حیاتی در زنجیره تأمین غذا دارد؛ صنعتی که بدون آن، تولید و نگهداری بسیاری از مواد غذایی ممکن نیست. در این گفت‌وگو، با دکتر سجاد مومنی، مدیرعامل شرکت «پارسان» همراه شده‌ایم تا از نزدیک با چالش‌ها، فرصت‌ها، فناوری‌ها و آینده این بخش کمتر دیده‌شده اما بسیار مهم آشنا شویم. ماحصل گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم:
چطور روند تولید قوطی‌های فلزی برای کنسروها آغاز می‌شود و چه مراحل اصلی در این فرآیند وجود دارد؟
تولید قوطی کنسرو از ورق قلع اندود در ایران برای نخستین بار درسال ۱۳۰۹ شمسی توسط شخصی به نام درخشان صورت گرفت. او که از مهاجران ساکن شوروی بود پس از انقلاب اکتبر به ایران بازگشت و چون تحصیل کرده مدرسه آشپزی مسکو بود با استفاده از تجارب خود، اولین کارگاه ابتدایی قوطیسازی در ایران را راه انداخت. او با استفاده از پیت‌های خالی بنزین شرکت نفت و مسطح کردن آن‌ها با دست، ورق به دست آمده را از داخل قلع مذاب عبور داده و از آن‌ها قوطی می‌ساخت. در سال ۱۳۳۶ شمسی ورق لاک اندود و قوطی آماده از خارج وارد ایران شد و در سال ۱۳۴۴ لاک‌زنی اتوماتیک امروزی در ایران برای نخستین بار نصب و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. اگرچه در مجموع عمر قوطیسازی در ایران از ۶۰ سال تجاوز نمی‌کند، اما در مقایسه با عمر این صنعت در جهان ( حدود ۱۸۰ سال) قابل تعمق است. با روش‌های نخستین، یک کارگر خوب و ماهر، چهار قوطی در هر روز تولید می‌کرد این در حالی است که امروزه سرعت تولید خطوط قوطیسازی پیشرفته حتی به بیش از هزار قوطی در دقیقه می‌رسد. در طول سال‌های پس از پیدایش صنعت قوطیسازی تغییرات بسیاری در ماشین‌آلات و دانش این فن‌آوری ایجاد شده است و همواره شاهد پیشرفت وشنیدن اخبار جدید در این زمینه هستیم. افزایش سرعت تولید به بیش از یک هزار قوطی در دقیقه، افزایش استحکام قوطی‌ها، به وجود آمدن اشکال و اندازه‌های متنوع، استفاده از تزیینات چاپی بر روی قوطی و ابداع درهای متنوع موسوم به راحت بازشو(Easy Open) در آن‌ها در کنار کاهش وزن قوطی، از شاخص‌های اصلی روند پیشرفت قوطیسازی به شمار می‌آیند.
دستگاه های قوطی سازی مهندسی های پیچیده ای هستند که با ترکیبی از دقت، سرعت و قدرت، ورق های فلزی خام را به ظروفی مقاوم و یکدست تبدیل می کنند. این دستگاه‌ها که بخش اصلی خطوط تولید صنایع غذایی هستند فرایندی چند مرحله ای را طی می کنند تا قوطی های فلزی با اشکال و اندازه‌های مختلف را تولید کنند.
آیا در تولید این قوطی‌ها از مواد خاصی استفاده می‌شود که باعث بهبود ماندگاری یا ایمنی محصولات کنسروی می‌شود؟
جهت بالا بردن کیفیت قوطی و همچنین بهبود ماندگاری مواد غذایی داخل قوطی می بایست از لاک ها و پودرهای درزجوش با گرید غذایی با کیفیت بالا استفاده نمود تا از هرگونه تماس مواد غذایی داخل قوطی با سطح ورق جلوگیری به عمل آید. در صورتی که عملیات کوتینگ یا کف بندی به درستی انجام نشود باعث ایجاد واکنش مواد غذایی داخل قوطی شده و منجر به مسمومیت می شود. قوطی های شرکت «پارسان» به دلیل استفاده از مواد اولیه مرغوب، دستگاه های پیشرفته و فرایند تولید دقیق، محصولاتی مطابق با استانداردهای بین‌المللی تولید می کند که این امر موجب افزایش دوام و ماندگاری قوطی‌ها می‌شود. همچنین این شرکت با استفاده از مواد اولیه سازگار با محیط‌زیست، مسئولیت اجتماعی خود را به خوبی ایفا می‌کند.
چه چالش‌هایی در تأمین مواد اولیه برای تولید قوطی‌های فلزی وجود دارد و آیا این چالش‌ها تأثیری بر قیمت نهایی محصول دارند؟
با توجه به اینکه مواد اولیه، رکن اصلی تولید محصول محسوب می شود و بخشی از آن توسط تولیدکنندگان داخلی و بخشی نیز توسط واردات تامین می گردد، با این حال وضعیت تامین مواد اولیه در ایران با
چالش‌هایی از جمله؛ گرانی، تغییر قیمت در فاصله‌های کوتاه مدت، عدم ترخیص و عدم تامین مکفی مواجه است، این مسأله به قدری در فرایند تولید نقش دارد که طبق اعلام سازمان های صنایع کوچک و شهرک های صنعتی یکی از عمده دلایل تعطیلی واحد‌های تولیدی، مباحث مربوط به تامین مواد اولیه است. بحث تورم اولین مشکل تولید است. تورم باعث افت ارزش پول ملی می شود و قدرت خرید را هم به نوعی کاهش و تقاضا را تحت تاثیر خود قرار می دهد و بنگاه های تولیدی هم با توجه به شرایط تورمی، در تامین مالی و مواد اولیه دچار مشکل هستند.
دررابطه با تهیه مواد اولیه و ورق‌های قلع اندود باچه مشکلاتی مواجه هستید ؟
اصلی ترین و مهم ترین ماده اولیه مورد نیاز این صنعت، ورق قلع اندود بوده که تنها تامین کننده داخلی در کشور فولاد مبارکه اصفهان می باشد. این تامین کننده ورق های خود را در بورس عرضه می کند و به دلیل انحصاری بودن این موضوع، گاها با این مورد مواجه می شویم که سهمیه ای کمتر از آنچه که درخواست داشته ایم به شرکت ها تخصیص داده می شود. لذا اولین مشکل ما کمبود ورق خواهد بود که ناگزیر به واردات آن هستیم . با وجود شرایط تورمی و نوسانات نرخ ارز شرکت با مشکلات عدیده ای مواجه است. این مورد در خصوص دیگر مواد اولیه مانند پودردرزجوش، لاک، ورنی و … نیز صدق می‌کند.
درب های ایزی اوپن همواره یکی از مشکلات تولید کنندگان کنسرو بوده است در این زمینه چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اید؟
پیرو بررسی های صورت گرفته توسط تیم تحقیق و توسعه شرکت پارسان در یکسال اخیر و جمع آوری اطلاعات در خصوص درب های ایزی اوپن و مشکلاتی که تولید کنندگان کنسرو با آن روبه رو هستند، این شرکت پس از آنالیز داده ها و تجزیه و تحلیل آن ها اقدام به خرید خط کامل تولید درب ایزی اوپن با تکنولوژی روز دنیا نموده است که طی چند ماه آینده ترخیص و پس از نصب و راه اندازی به سبد محصولات شرکت اضافه خواهد شد. سعی شده تمامی چالش هایی که تولیدکنندگان کنسرو با درب های ایزی اوپن موجود در بازار با آن مواجه هستند در تکنولوژی این خط در نظر گرفته شده و تا حد امکان رفع گردد.
چه ویژگی‌هایی در قوطی‌های فلزی شما وجود دارد که آن‌ها را از سایر تولیدکنندگان متمایز می‌کند؟
استفاده از مواد اولیه مرغوب،ماشین آلات با تکنولوژی روز دنیا، به کارگیری نیروهای خبره و پرتوان،بالا بودن کیفیت محصولات تولیدی و قیمت مناسب و رقابتی از جمله ویژگی‌ها به‌شمار می‌رود.
