حسام الدین شیخی *
نمایشگاه نقطه تلاقی صنعت، خدمت و تجارت است و مکانی جهت به نمایش گزاردن توانمندی‌ها و پیشرفت‌های اقتصادی یک منطقه یا کشور در زمینه‌های گوناگون است. همچنین برگزاری نمایشگاه موجب افزایش و بالارفتن سطح اطلاعات و دانش عمومی، علمی و فنی بازدیدکنندگان و مشتریان نمایشگاه می گردد، پس می‌توان گفت نمایشگاهها مجامعی چند بعدی می‌باشند و گذشته از بعد اقتصادی، ابعاد اجتماعی، فرهنگی، هنری، سیاسی، علمی و آموزشی را نیز دنبال می‌کنند.
دلایل حضور در نمایشگاه در گذر زمان تغییرکرده است چرا که مطالبات مردم از نمایشگاهها در گذر زمان دست خوش تغییراتی شده است؛ مثلاً اگر در گذشته به نمایشگاهها به عنوان بازارهایی که همه چیز در آن‌ها یافت می شد، نگاه می کردند اکنون به نمایشگاهها تنها به عنوان بنگاه‌های عظیم تجاری و تبلیغاتی می نگرند و بیشتر از جنبه‌های خریداری سعی در به روز کردن خود در یکی از ایستگاه‌های مدرنیته دنیا را دارند
هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت غلات، آرد و نان Ibex 2025 در حالی برگزار می‌شود که می‌تواند سکوی پرتابی برای ارتقای کیفیت نان، توسعه صادرات و همگرایی زنجیره تأمین باشد. با این حال، یارانه‌ها، قوانین دستوری و محدودیت‌های صادراتی مانع از بهره گیری کامل صنایع آرد و نان و غلات از این ظرفیت شده است و آینده این صنعت استراتژیک همچنان با چالش‌های جدی مواجه است.
علی معین، رئیس ستاد اجرایی IBEX 2025، اهداف اصلی این رویداد را فرهنگسازی و اصلاح الگوی تولید و مصرف، افزایش سطح فعالیت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری، ایجاد بستر صادرات و ارائه حداکثری ظرفیت‌ها و توانمندی‌های شرکت‌ها عنوان کرده است.
معمولاً یکی از ویژگیهای نمایشگاه‌های بین‌المللی علاوه بر ارائه محصولات برگزاری ورک‌شاپ‌های آموزشی و تخصصی است که در نمایشگاه Ibex. در سال‌های گذشته شاهد همچنین برنامه‌هایی بوده‌ایم،
بنا بر گفته رییس ستاد اجرایی این رویداد امسال نیز شاهد برگزاری برنامه‌های جانبی متنوعی از جمله کارگاه‌های آموزشی تخصصی برای فعالان صنعت، ایبکس تاک برای مباحث روزانه، بوت کمپ آموزشی برای خانواده‌ها و نشست بزرگان صنعت غلات و آرد کشور برگزار خواهد شد و این برنامه‌ها با هدف انتقال تجربه، ارتقای دانش فنی و افزایش تعامل صنفی طراحی شده‌اند که می‌توانند نقش مهمی در توسعه صنعت داشته باشند.
حضور کمرنگ صنعت آرد کشور در Ibex
اما آنچه در نمایشگاه Ibex هرساله به چشم می آید با وجود ظرفیت بالا و برنامه‌های متنوع، استقبال صنایع آردسازی کمتر از حد انتظار بوده است که کارشناسان دلیل این موضوع را در سیستم یارانه‌ای و قوانین دستوری، محدودیت نقدینگی، نبود انگیزه برای نوآوری و عدم دسترسی به بازارهای صادراتی فعال می‌دانند.
وزیر جهاد کشاورزی پیشتر اعلام کرده است که ظرفیت آسیابانی کشور سه برابر نیاز است اما تنها ۳۳ درصد آن استفاده می‌شود؛ بخش عمده این ظرفیت می‌تواند با توسعه صادرات به‌کار گرفته شود. با این‌حال، تحریم‌ها و بروکراسی اداری مانع از ورود به بازارهای منطقه‌ای شده و ترکیه اکنون به‌عنوان صادرکننده برتر آرد، جایگاه ایران را در بازار کشورهای همسایه پر کرده است.
تفاوت IBEX با دیگر نمایشگاه‌های بین‌المللی در چیست؟
مقایسه نمایشگاه Ibex با نمونه‌های بین‌المللی نشان میدهد که نمایشگاه‌های آرد و نان در کشورهای دیگر مانند آلمان (IBA)، ترکیه (IBATECH) و همچنین فرانسه و آمریکا هر ساله با استقبال گسترده همراه است و نقش مهمی در ارتقای کیفیت، فناوری و صادرات ایفا می‌کنند. ایران نیز با داشتن ظرفیت‌های بالقوه و موقعیت جغرافیایی مناسب می‌تواند از این الگوها بهره ببرد؛ اما مانع اصلی همچنان سیستم یارانه‌ای، مقررات دستوری و محدودیت‌های دولتی است که انگیزه بخش خصوصی را برای سرمایه‌گذاری کاهش داده است.
همچنین، تحلیلگران اقتصادی تاکید می‌کنند که یارانه‌ها و قیمت‌گذاری دستوری باعث شده کالا با کیفیت مناسب به‌دست مردم نرسد و بهره‌وری پایین باقی بماند.
سیستم یارانه سدی در برابر توسعه و پیشرفت صنعت آرد و نان
کارشناسان و فعالان صنعت معتقدند که سیستم دوگانه یارانه‌ای و غیر‌یارانه‌ای، نبود رقابت و تکنولوژی روز، انگیزه تولیدکنندگان را کاهش داده و کیفیت محصولات را تحت تاثیر قرار داده است. این موضوع باعث شده بسیاری از کارخانجات آرد نتوانند از ظرفیت خود به طور کامل بهره‌برداری کنند و فرصت‌های صادراتی ارزشمندی از دست برود. در این شرایط، برگزاری نمایشگاه‌هایی مانند IBEX می‌تواند نقش راهبردی در ایجاد انگیزه برای تولیدکنندگان، معرفی توانمندی‌ها و توسعه بازارهای داخلی و خارجی داشته باشد.
نمایشگاه، محلی برای توسعه سرمایه گذاری است
تحلیلگران بر این باورند که نمایشگاهها تنها محلی برای معرفی محصولات نیستند؛ بلکه فرصتی برای ایجاد روابط تجاری، تبادل‌نظر، بازاریابی و توسعه سرمایه گذاری هستند. بنابر نظر تحلیلگران اقتصادی، نمایشگاه‌های تخصصی می‌توانند به اقتصاد صنعت بازگشت سرمایه داشته باشند و انگیزه لازم برای مشارکت فعالان صنعت را فراهم کنند. در IBEX، علاوه بر غرفه‌های صنعتی، این امکان فراهم شده تا مدیران ارشد و فعالان حوزه آرد و نان با هم تعامل کنند، از تجربه یکدیگر بهره ببرند و فرصت‌های تجاری جدید ایجاد کنند.
نمایشگاه Ibex نقطه عطفی در صنعت آرد و نان به شمار می‌رود
بنابر گفته یکی از مدیران صنعت آرد کشور یارانه و قیمت‌های دستوری و نبود رقابت و تکنولوژی روز، فرصت‌های بالقوه برای توسعه صادرات و بهبود صنعت آرد را محدود کرده و بخش خصوصی در بسیاری از موارد ترجیح میدهد با حداقل ریسک فعالیت کند.
نمایشگاه IBEX، با تمام ظرفیت‌ها و برنامه‌های آموزشی و تجاری، می‌تواند نقطه عطفی برای صنعت استراتژیک آرد و نان ایران باشد؛ به شرطی که دولت سیاست‌های حمایتی و رقابتی را به‌گونه‌ای اجرا کند که تولیدکنندگان انگیزه واقعی برای نوآوری، حضور فعال در بازار داخلی و خارجی و سرمایه‌گذاری بلندمدت داشته باشند. همانطور که تجربه ترکیه نشان میدهد، آزادسازی صنعت از قید یارانه و ایجاد رقابت باعث شده این کشور به یکی از بزرگترین صادرکنندگان آرد در جهان تبدیل شود.
نمایش توانمندی‌ها در زنجیره آرد، نان و غلات در IBEX
در نهایت، نمایشگاه IBEX فرصتی است تا زنجیره تولید، تامین و صادرات آرد و نان در ایران گردهم آید، توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها به نمایش گذاشته شود و راهکارهای عملی برای توسعه صادرات و ارتقای کیفیت نان طراحی شود.
موفقیت این نمایشگاه نه تنها به حضور فعال صنایع داخلی بستگی دارد، بلکه به تغییر ساختاری و سیاست‌های حاکمیتی نیز وابسته است. اگر صنعت آرد و نان ایران بتواند از این فرصت بهره ببرد، می‌توان انتظار داشت که سرانه مصرف نان با کیفیت افزایش یافته، صادرات رونق یابد و صنعت آسیابانی کشور از رکود و ظرفیت‌های مغفول گذشته رهایی یابد.
* (فعال رسانه)
