صنایع غذایی: عضو هیات مدیره سندیکای صنایع کنسرو ایران، اولین و مهم ترین دستاورد کشاورزی قراردادی را افزایش بهره وری دانست.
به گزارش خبرنگار «صنایع غذایی»، مظفر عبدالله، عضو هیات مدیره سندیکای صنایع کنسرو ایران و بنیانگذار «کشت و صنعت روژین تاک» در نشست خبری نخستین همایش و نمایشگاه تخصصی نقش صنعت کنسرو در تامین امنیت غذایی اظهار داشت: تقریباً هر وزیری که برای اخذ رأی اعتماد به مجلس می‌رود، یکی از موضوعاتی که مطرح می‌کند، کشاورزی قراردادی است. من این مدل را حدود ۲۰ سال پیش در کرمانشاه اجرا کردم و نتیجه آن دگرگونی در کشاورزی این منطقه بود. به عنوان نمونه، پیش از این، کشت گوجه‌فرنگی به‌ندرت وجود داشت، اما با تلاش‌های مجموعه “روژین”، امروز تولید گوجه‌فرنگی در این استان به سالانه ۴۵۰ هزار تن رسیده است.
عبدالله با بیان اینکه در وزارت جهاد کشاورزی، کارگروهی ویژه در زمینه کشاورزی قراردادی فعالیت دارد، گفت: این کارگروه به سرپرستی معاونت اقتصادی و مدیرکل اقتصادی جهاد کشاورزی، هر دوشنبه تشکیل جلسه می‌دهد و از تمامی شرکت‌ها برای حضور در این جلسات دعوت می‌شود تا برنامه‌های مرتبط با کشاورزی قراردادی را تبیین و بهبود ببخشد. با این‌حال معتقدم که کشاورزی قراردادی هنوز به درستی جا نیفتاده و تقریباً در مراحل ابتدایی است.
وی با اشاره به اینکه برای اطلاع‌رسانی و آموزش بیشتر، کتابی به همت «کشت و صنعت روژین تاک» تحت عنوان «کشاورزی قراردادی» تدوین شده است، تصریح کرد: تاکنون حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ نسخه از این کتاب توزیع شده است. در این کتاب، تمام اقدامات انجام‌شده و روش‌های اجرایی به‌طور مفصل توضیح داده شده است.
عبدالله با بیان اینکه تاکنون سازمان فائو سه جلد کتاب مفصل در مورد کشاورزی قراردادی منتشر کرده است، گفت: متأسفانه در کشور ما، اغلب کشاورزی قراردادی با قرارداد کشاورزان اشتباه گرفته می‌شود، در حالی‌که این مفهوم بسیار وسیع‌تر و پیچیده‌تر است و نیاز به برنامه‌ریزی و مدیریت دقیق دارد.
عضو هیات مدیره سندیکای صنایع کنسرو ایران به عضویت بیش از ۱۸۰ کارخانه و شرکت در این سندیکا گفت: برخی از این کارخانه‌ها، از سابقه ۷۰ تا ۸۰ ساله برخوردارند.
عبدالله با اشاره به پنجاه و دومین سالگرد تأسیس سندیکای صنایع کنسرو ایران اظهار داشت: قصد داریم که کشاورزی قراردادی را از طریق این نهاد معتبر و با تکیه بر تجربه‌های واقعی و بینش‌های کارشناسانه، توسعه دهیم.
وی اولین دستاورد مهم کشاورزی قراردادی را افزایش بهره‌وری دانست و گفت: بهره‌وری یعنی تولید بیشتر با زمین کمتر. افزایش بهره‌وری واقعی تنها در کشاورزی قراردادی ممکن است، زیرا شامل همکاری مستقیم با کشاورزان محلی و آموزش آن‌ها برای دستیابی به بازدهی بالاتر است.
بنیانگذار «کشت و صنعت روژین تاک» در ادامه افزود: یکی دیگر از دستاوردهای کشاورزی قراردادی این است که سرمایه‌گذاری به جای متمرکز شدن در یک شرکت یا پروژه، به شکل گسترده و تأثیرگذار در جامعه به کار می‌رود. «روژین‌تاک» به‌عنوان یک شرکت پشتیبان، زمینی ندارد و تنها نقش هماهنگ‌کننده و پشتیبان را ایفا می‌کند.
عبدالله خاطرنشان کرد: کشاورزی قراردادی سه اصل اساسی دارد که شامل زمین، آب، و کشاورز است و این مدل کاملاً بر پایه بخش خصوصی است و دولت تنها نقش نظارتی دارد.
ایجاد کلینیک های کشاورزی در «روژین تاک»
وی یکی دیگر از اقدامات «روژین تاک» را ایجاد کلینیک‌های کشاورزی دانست و گفت: این کلینیک ها نقش مهمی در ارتقای کیفیت محصولات و مقابله با آفات ایفا می‌کند و کلینیک کشاورزی در «روژین‌تاک» که بیش از ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان هزینه داشته، یکی از نمونه‌های بارز این اقدامات است. کشاورزان می‌توانند نمونه‌های گیاهان خود را به کلینیک آورده و زیر میکروسکوپ از نوع آفات و مشکلات محصول خود آگاه شوند.
عبدالله، یکی از وظایف کلینیک‌ها را تعیین میزان دقیق و ایمن استفاده از سموم و کودها برشمرد و اذعان داشت: این در حالی است که بسیاری از محصولات کشاورزی به دلیل آلودگی به فلزات سنگین یا سموم دفع آفات از بازارهای خارجی برگشت می‌خورند. البته این وظیفه وزارت جهاد کشاورزی است که بر این موارد نظارت داشته باشد، اما متأسفانه این نظارت‌ها به اندازه کافی وجود ندارد.
وی با اشاره به استفاده شرکت «روژین تاک» از سموم و کودهایی با زمان اثر ۲۴ ساعته جهت ایجاد حداکثر ایمنی برای مصرف‌کنندگان گفت: ما در تلاش هستیم که هم تأثیر مثبت بر جامعه بگذاریم و هم از آسیب‌های ناشی از سموم و مواد شیمیایی جلوگیری کنیم. این تکنیک‌ها و روش‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در نهایت به نفع مردم و محیط زیست باشد. در این راستا، توریسم کشاورزی یکی از ارکان اساسی ماست که به توسعه پایدار و ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی کمک می‌کند.
عضو هیات مدیره سندیکای صنایع کنسرو ایران، مدیریت آب را یکی از مهم‌ترین مزیت‌ها در کشاورزی قراردادی دانست و بیان کرد: در صورت پیاده‌سازی سیستم‌هایی که ما در «روژین تاک» به کار گرفته‌ایم، ایران از کمبود آب رنج نخواهد برد. به عنوان کسی که ۵۰ سال در این صنعت فعال بوده و ۳۷ سال از آن را در سمت‌های مختلف مشغول به کار بوده‌ام، اعلام می‌کنم که با اجرای این سیستم، ما دیگر نیازی به نگرانی در مورد کمبود آب نخواهیم داشت. در روژین تاک، ما به هیچ عنوان یک قطره آب حتی آب باران را بیهوده هدر نمی‌دهیم.
عبدالله در ادامه افزود: به عنوان مثال، هر کیلو گوجه‌فرنگی به طور معمول ۲۴۰ لیتر آب مصرف می‌کند، ولی ما در «روژین تاک» این میزان را به ۹۷ لیتر کاهش داده‌ایم و امیدواریم که آن را به ۴۵ تا ۵۰ لیتر برسانیم.
وی مدیریت زمین را یکی دیگر از جنبه‌های کلیدی در این فرآیند برشمرد و اظهار داشت: متاسفانه در تلاش برای دستیابی به خودکفایی گندم، آسیب‌های بسیاری به منابع آب و زمین وارد شده است. ما باید به یاد داشته باشیم که زمین و آب، منابعی محدود هستند و باید به‌درستی مدیریت شوند.
عبدالله با اشاره به ممنوعیت خریداری محصولات تولید شده با کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات از سال ۲۰۲۵، عنوان کرد: این بدان معناست که ما نمی‌توانیم محصولات خود را به بازارهای بین‌المللی عرضه کنیم. بنده در این زمینه تحقیقاتی انجام داده‌ام و اگر بتوانیم این تکنولوژی‌های نوین را به کشور بیاوریم، می‌توانیم به کشاورزی پایدار دست یابیم.
به دنبال ثروتمندشدن کشاورزان هستیم
بنیانگذار «کشت و صنعت روژین تاک»، یکی از چالش‌های اساسی این مجموعه را ثروتمند شدن کشاورزان برشمرد و گفت: تا زمانی که کشاورزان ثروتمند نشوند، ما به هیچ موفقیتی نخواهیم رسید. ثروتمند شدن کشاورز، فقط به معنای افزایش قیمت‌ها نیست؛ بلکه باید به دنبال راهکارهایی باشیم که ارزش واقعی محصولات کشاورزی را افزایش دهد و به کشاورزان امکان دهد که از زحمات خود بهره‌برداری کنند.
عبدالله در ادامه اضافه کرد: در مجموعه «کشت و صنعت روژین تاک»، ما به اصولی پایبند هستیم که نتیجه‌گیری‌های بزرگ و دستاوردهای قابل توجهی برای کشاورزان و کشور به همراه دارد. به عنوان مثال، یکی از کشاورزان در منطقه کامیاران استان کردستان موفق به برداشت ۲۲۴ تن محصول در هر هکتار شده است و برداشت‌های ۱۵۰ یا ۱۶۰ تن در هکتار به‌عنوان یک عملکرد عادی برای ما محسوب می‌شود. در واقع، ما فقط با کشاورزانی قرارداد می‌بندیم که بتوانند برداشت‌هایی بالاتر از ۱۰۰ تن داشته باشند.
وی با تاکید بر اینکه در مورد کیفیت محصولات صنعتی نیز باورهای نادرستی وجود دارد، تصریح کرد: به طور معمول تصور می‌شود رب خانگی از رب صنعتی بهتر است، اما حقیقت این است که رب‌های صنعتی کیفیت بالاتری دارند. به عنوان مثال، در تولید رب‌های صنعتی ما از تکنولوژی پیشرفته‌ای استفاده می‌کنیم که ماده مغذی لیکوپن را که یک آنتی‌اکسیدان قوی و ضد سرطان است، به طور کامل حفظ می‌کند. در حالی که در روش‌های خانگی، جوشاندن در دمای بالا موجب از بین رفتن بسیاری از خواص مفید رب می‌شود.
عضو هیات مدیره سندیکای صنایع کنسرو ایران در ادامه خاطرنشان کرد: در حوزه صنایع غذایی، ما تنها بخشی هستیم که به خودکفایی واقعی دست یافته‌ایم. اگر دروازه‌های واردات باز شود، مصرف‌کنندگان ایرانی همچنان محصولات داخلی را به دلیل کیفیت و تازگی ترجیح می‌دهند. این بدان معناست که ما به معنای واقعی کلمه، در حوزه صنایع غذایی خودکفا شده‌ایم. این خودکفایی فقط به تولید داخلی و کاهش واردات محدود نمی‌شود، بلکه باعث جلوگیری از مهاجرت جوانان به شهرها و ایجاد اشتغال پایدار در روستاها نیز شده است.
عبدالله در ادامه افزود: همچنین یکی دیگر از دستاوردهای ما این است که در هر استان شرکت‌های پشتیبان کشاورزی ایجاد شود تا وضعیت و نیازهای هر منطقه را بررسی کرده و آمار دقیقی از مصرف کود و سایر ملزومات ارائه دهند. این شرکت‌ها می‌توانند با تعیین میزان زمین‌های زیر کشت، تولید محصولاتی را تنظیم کنند که نیاز صنایع داخلی و استان را به طور دقیق پوشش دهد. از این طریق، نیاز به حمل و نقل اضافی نیز از بین می‌رود و در نتیجه هزینه‌های تولید کاهش می‌یابد. به عنوان مثال، امسال حدود ۲۰ درصد از قیمت گوجه‌فرنگی تنها به کرایه حمل و نقل اختصاص داشت که در صورت اجرای این سیستم در سراسر استان‌ها، این هزینه قابل حذف است.
بنیانگذار «کشت و صنعت روژین تاک» در پایان گفت: این دستاوردها نتیجه تعهد ما به کشاورزی پایدار، بهره‌وری و ارتقای کیفیت زندگی کشاورزان است.
